تا آنگاه
که چشم باز کنیم
صد بار
حقیقت را
کشته ایم
به دست
خود!
گالیله
اندهگین مباش
سقراط
هم در دم
شوکران
اینچنین
می گفت!
نیما خسروی
حکم دادگاه تفتیش عقاید برعلیه گالیله:
حکمی که دادگاه به گالیله ابلاغ کرد، در متون گوناگون متفاوت
است، و درونمایهی آن بدین قرار است:
«عالیجنابان
کاردینالهای محکمۀ تفتیش عقاید در ۲۲ ژوئن ۱۶۳۳ آرای خود را به ترتیب زیر اعلام میکنند:
نخست آن که نظرگاهی که خورشید را ثابت و مرکز جهان میداند،
از دیدگاه فلسفی انحرافی و کفرآمیز است، زیرا نص صریح کتاب مقدس را نقض میکند. دیگر
آن که این نظرگاه که زمین مرکز جهان نیست، بلکه با حرکتی دائمی به دور خورشید میچرخد،
با ایمان دینی مغایرت دارد.
با تائیدات حضرت عیسی مسیح و مادر مقدس مریم عذرا، حکم
نهایی خود را چنین اعلام میکنیم: گالیله، شما از سوی این مرجع مقدس مظنون به کفر
هستید، زیرا به عقایدی متوسل شدهاید که با متون مقدس منافات دارد. شما به این
اعتقاد باطل رسیدهاید که خورشید ثابت است و زمین از مشرق به سوی مغرب حرکت میکند،
یا این که زمین در مرکز کائنات قرار ندارد.
چگونه بندگان خداوند میتوانند به نظری معتقد باشند که
با احکام مقدس آسمانی در تضاد است؟ هرجا نظریهای با احکام الهی مغایر باشد، لاجرم
باید در آن نظرات تردید کرد و شائبۀ کفر و فساد را از آنها زدود.... گالیله، شما
از فیض الهی محروم شده و به اشد مجازات محکوم میشوید.»
هفت کاردینال ارشد بر حکم تکفیر گالیله مهر تائید زدند.
***
اعترافات گالیله:
گالیله در برابر دادگاه متنی را قرائت کرد که برای تبرئۀ
خود از پیش آماده کرده بود. او در برابر دادگاه چنین گفت:
«من، گالیلهئو گالیلهئی، فرزند وینچنزو، اهل فلورانس،
در سن هفتاد سالگی، در این دادگاه معدلت حاضر شده، در برابر شما قضات محکمۀ تفتیش
زانو میزنم، بر کتاب مقدس که اینک در برابر من است، دست میگذارم و سوگند یاد میکنم
که همواره به این کتاب، یکایک تعالیم و نصایح و مواعظ آن اعتقاد داشته و به لطف
خداوند در آینده نیز اعتقاد خواهم داشت.
با هدایت عالیجنابان و طلب مغفرت از درگاه پروردگار
آشکارا میگویم: این نظر که خورشید ثابت است و زمین به دور آن میچرخد، نظری سخیف
و باطل است که هرگز نباید در جایی تدریس و اشاعه شود. من برائت ابدی خود را از این
نظریه اعلام میکنم. حقیقت روشن این است که زمین مسطح و ثابت است، این خورشید و
ستارگان هستند که پیوسته دور زمین میچرخند.
در برابر سروران گرامی و همه مسیحیان مایل هستم کمترین
شائبۀ بیایمانی را از خود دور کنم. با قلبی پاک و ایمانی استوار از چنین افکار
کفرآمیز برائت میجویم. سوگند میخورم که نه به صورت کتبی و نه به شکل شفاهی کلمهای
بر خلاف کلام مقدس خداوند ادا نخواهم کرد.
در برابر شما اعلام میکنم که اینک به بطلان و نادرستی
عقاید پیشین خود واقف شدهام و نور ایمان به قلبم تابیده است. اکنون هر حکم و
جزایی که برایم تعیین شود با میل و رغبت خواهم پذیرفت.
در پایان متذکر میشوم که برای کسب اطمینان از صحت و دقت
اعترافات خود، هر آنچه در اینجا گفتم را پیش از این با شعور و هشیاری کامل با خط
خود روی کاغذ آوردهام، تا هیچ خللی در آن راه نیابد.»
***
سرانجام گالیله:
گالیله به حبس ابد محکوم شد، اما به خاطر کهولت سن به او
اجازه دادند که در خانه خود در حومۀ فلورانس محبوس بماند، تا در سال ۱۶۴۲ درگذشت. یعنی درست همان سالی که ایزاک نیوتن فیزیکدان انگلیسی به دنیا
آمد، و بر پایه نظریات گالیله فیزیک مدرن را متحول کرد.
نزدیک چهار قرن بعد پاپ ژان پل دوم در سال ۱۹۹۲ رسوایی محاکمه گالیله را "سوءتفاهمی دردناک" در تاریخ مسیحیت
دانست که از تقابل دانایی و ایمان زاده شده بود. در فوریه ۲۰۰۹ واتیکان مراسمی رسمی
برای بزرگداشت گالیله برگزار کرد
آبشخور: هفتمین ققنوس